H Χίος είναι ένα νησί με έντονα 
ιστορικά στοιχεία. Ο Στράβωνας θεωρούσε ότι οι Πελασγοί ήταν οι πρώτοι κάτοικοι του νησιού, γύρω στο 1600 π.Χ. Λίγο αργότερα οι Λέλεγες από την Μικρά Ασία, οι Κάρες από την Καρία και οι Αβάντες από την Εύβοια έφτασαν στο νησί. Στο 1100 π.Χ. ήρθαν και οι Ίωνες από την Αττική, που εμφύσησαν στο νησί τα δικά τους χαρακτηριστικά.
Η Χίος, όπως και άλλα νησιά και παραθαλάσσιες ελληνικές πόλεις, δεν άργησε να αποκτήσει δυνατό στόλο μα και να αναπτυχθεί ιδιαίτερα εμπορικά. Αλλά ανάπτυξη σημειώθηκε και στον πνευματικό τομέα. Ο Όμηρος κατάγεται απ’ τη Χίο και οι Ομηρίδες, ονομαστοί ραψωδοί, τον είχαν ως έμπνευσή τους.
Η Χίος είναι η πρώτη πόλη παγκοσμίως που εφάρμοσε δημοκρατικό καθεστώς. Μάλιστα η Μεγάλη Ρήτρα ήταν και η βάση των νόμων που έφτιαξε ο Σόλωνας θεμελιώνοντας την δημοκρατία της Αθήνας.
Οι 
Χιώτες προέβαλαν σθεναρή αντίσταση στον περσικό επεκτατισμό. Αντίσταση που τελικά κάμφθηκε το 493 π.Χ. Αργότερα η Χίος έγινε μέλος της αθηναϊκής συμμαχίας και γνώρισε πολλά χρόνια ευημερίας.
Η Χίος συμπαραστάθηκε στην Αθήνα κατά τον πελοποννησιακό πόλεμο, μέχρι την καταστροφική ήττα των Αθηναίων στη Σικελία. Στη συνέχεια συμμάχησε με τους Σπαρτιάτες, αλλά με την υπογραφή της Ανταλκιδείου Ειρήνης, ανανέωσε τη συμμαχία με τους Αθηναίους. Επί Μεγάλου Αλεξάνδρου υπήρχε στη Χίο μακεδονική φρουρά. Μετά το θάνατο του Αλεξάνδρου ξεκίνησε μια περίοδος παρακμής για τη Χίο.
Ρωμαίοι 
και Άραβες κατέλαβαν και λεηλάτησαν πολλές φορές τη Χίο. Όταν τελικά οι Βυζαντινοί ανακατέλαβαν την Κρήτη, αναγνώρισαν την στρατηγική θέση της Χίου. Έτσι, ξεκίνησε η κατασκευή του Κάστρου τον 11ο αιώνα μ.Χ. και το 1042 ο Κωνσταντίνος ο Μονομάχος έκτισε τη Νέα Μονή ακριβώς στο σημείο όπου τρεις μοναχοί βρήκαν την θαυματουργή εικόνα της Θεοτόκου.
Οι Γενουάτες ήταν η νέα ναυτική και εμπορική δύναμη και δεν άργησαν να αξιολογήσουν κι αυτοί με τη σειρά τους την στρατηγική θέση του νησιού. Από το 1346 που το κατέλαβαν και για δύο περίπου αιώνες το νησί γνώρισε και πάλι εμπορική άνθηση. Οι κατακτητές οργάνωσαν το εμπόριο της μαστίχας και έφεραν στη Χίο την καλλιέργεια εσπεριδοειδών και του μεταξοσκώληκα. Οι Γενουάτες αντιστάθηκαν στους Τούρκους μέχρι το 1566. Το εμπόριο της μαστίχας εξασφάλισε κάποια προνόμια στους Χιώτες, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι οι Τούρκοι δεν καταπίεζαν τους ντόπιους.
Φυσικό επακόλουθο ήταν η μεγάλη χιώτικη συμμετοχή στην Ελληνική Επανάσταση. Το 1822 έγινε απόπειρα απελευθέρωσης του νησιού που βάφτηκε με το αίμα των επαναστατών. Ο τουρκικός στόλος επί 15 ημέρες έκαιγε και κατέστρεφε τα πάντα θέλοντας να κάνει τους Χιώτες παράδειγμα για όλους τους Έλληνες επαναστάτες. 
Μα την ίδια χρονιά, ο Κανάρης ο πυρπολητής, κατέκαψε την τουρκική ναυαρχίδα ενώ ήταν αγκυροβολημένη στο λιμάνι της Χίου. Στο τουρκικό νεκροταφείο στο Κάστρο της Χίου εκτός από τον Καπουδάν Πασά Καρά Αλί υπάρχουν οι τάφοι και πολλών άλλων Τούρκων αξιωματούχων που έχασαν τότε τη ζωή τους.
Οι λίγοι Χιώτες που γλύτωσαν από τη Σφαγή της Χίου προσπάθησαν από το 1832 να ορθοποδήσουν στο νησί τους. Συνάντησαν κατά καιρούς διάφορα εμπόδια, ακόμη και φυσικές καταστροφές. Τελικά η Χίος απελευθερώθηκε το 1912 και ενώθηκε με την Ελλάδα. Η γερμανική κατοχή άφησε κι αυτή τα σημάδια της στη Χίο, αλλά οι Χιώτες έδειξαν για άλλη μια φορά την παλικαριά τους συμμετέχοντας ενεργά στην εθνική αντίσταση.
